شرايط حرمت غيبت

1. شخصي كه انسان در غياب او عيبش را بازگو مي كند مؤمن باشد؛ همان گونه كه خداوند متعالي در آيه شريفه سوره حجرات، غيبت را به خوردن گوشت برادر مؤمن تشبيه فرمود.

امام صادق(علیه السلام)نیزفرمود:

«غيبت اين است كه درباره برادر مؤمنت عيبي را كه خدا براي او پوشانده است بگويي»[12].

بنابراين، اگر عيب كافر پشت سرش گفته شود، غيبت به شمار نمي آيد و مؤمن كسي است كه به همه اصول دين (توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد) اعتقاد داشته باشد.

2. از نظر شرعي، غيبت هنگامي پيش مي آيد كه پشت سر فرد، «عيب و نقص» او را بازگو كنند؛ ولي اگر كمالش را بگويند (راضي باشد يا نباشد) غيبت شمرده نمي شود.

3. عيب و نقصي كه شخص در غياب برادر يا خواهر مؤمنش مي گويد، نزد عموم ناخوشايند و ناپسند باشد؛ از اين رو اگر عامه مردم آن عيب را زشت بشمارند؛ ولي خود فرد غايب به بازگویی آن راضي باشد، غيبت به شمار مي رود.

4. عيب و نقصي در غياب فرد بازگو شود كه از مردم پوشيده بوده است؛ بنابراين اگر فردي به داشتن عيبي نزد مردم معروف باشد، بازگویی آن نزد كسي كه از آن آگاهي دارد، حرام نيست.

امام کاظم (علیه السلام)فرمود:

«كسي كه پشت سر شخصي چيزي را يادآور شود كه همه مردم مي دانند، غيبت نيست و اگر كسي پشت سر شخصي نقص يا عيبي را بگويد كه مردم نمي دانند، غيبت است».[13]

5. قصد انتقاص وجود داشته باشد؛ يعني شخص با بازگویی عيب ديگري، قصد كاستن از وجهه و شخصيت او را داشته باشد؛ پس اگر بازگفتن عيب، براي درمان و برطرف كردن آن باشد، مثل آن كه انسان، حالات مريضي را به پزشك بگويد، چون قصد انتقاص ندارد، رفتار او غيبت به شمار نمي آيد.

6. شنونده داشته باشد؛ پس اگر انساني تنها نشسته و از روي ناراحتي يادآور عيوب ديگري شود، چون شنونده ندارد، رفتار او حرام نيست و غيبت به شمار نمي رود.